© 2025 Kênh Chuỗi Khối Việt . All Rights Reserved.
a16z: 17 Thay đổi cấu trúc trong ngành công nghiệp tiền điện tử
Ghi chú của biên tập viên: Bước sang năm 2026, ngành công nghiệp tiền điện tử đang trải qua một sự định hình lại cấu trúc sâu sắc: từ stablecoin và RWA, hệ sinh thái tác nhân AI, đến mạng lưới bảo mật, thị trường dự đoán và việc định hình lại kiến trúc pháp lý, năm nay đánh dấu một bước ngoặt quan trọng đối với cả công nghệ và các thể chế. Ngành công nghiệp tiền điện tử đang chuyển từ "cạnh tranh hiệu suất chuỗi" sang "cạnh tranh hiệu ứng mạng lưới", từ "mã nguồn là luật" sang "thông số kỹ thuật là luật", và từ định hướng giao dịch sang định hướng sản phẩm; AI đang thúc đẩy sự phát triển toàn diện của kinh tế tác nhân và hệ thống dự đoán.
Bài viết này tổng hợp 17 nhận định hướng tới tương lai từ nhiều nhóm khác nhau tại a16z, cung cấp một khuôn khổ để hiểu về giai đoạn tiếp theo của câu chuyện tiền điện tử và định hướng ngành công nghiệp.
Sau đây là văn bản gốc:
Tuần này, các đối tác từ các nhóm của a16z, bao gồm Apps, American Dynamism, Bio, Crypto, Growth, Infra và Speedrun, đã công bố báo cáo triển vọng xu hướng "Những ý tưởng lớn" thường niên của họ.
Nội dung sau đây tổng hợp 17 nhận định về sự phát triển trong tương lai từ nhiều đối tác của nhóm tiền điện tử a16z (cũng như một số tác giả khách mời), bao gồm các chủ đề từ tác nhân thông minh và trí tuệ nhân tạo, stablecoin và mã hóa tài sản, đổi mới tài chính, đến quyền riêng tư và bảo mật, thị trường dự đoán, SNARK và các kịch bản ứng dụng khác... và mở rộng đến các phương pháp xây dựng trong tương lai.
Năm ngoái, khối lượng giao dịch stablecoin ước tính đạt 46 nghìn tỷ đô la, liên tục phá vỡ các kỷ lục lịch sử. Để dễ hình dung hơn về quy mô này: con số này lớn hơn 20 lần so với PayPal; gần gấp ba lần khối lượng giao dịch của Visa, một trong những mạng lưới thanh toán lớn nhất thế giới; và đang nhanh chóng tiến gần đến khối lượng giao dịch hàng năm của mạng lưới thanh toán bù trừ điện tử ACH của Mỹ (thường được sử dụng cho các tài khoản trả lương trực tiếp, v.v.).
Hiện nay, bạn có thể hoàn tất giao dịch chuyển khoản stablecoin chỉ trong chưa đến một giây và với chi phí chưa đến một xu. Nhưng vấn đề thực sự chưa được giải quyết là làm thế nào để kết nối những đồng đô la kỹ thuật số này với các mạng lưới tài chính mà mọi người thực sự sử dụng hàng ngày — tức là cơ chế nạp/rút tiền của stablecoin.
Một làn sóng các công ty khởi nghiệp mới đang lấp đầy khoảng trống này, cố gắng kết nối stablecoin với các hệ thống thanh toán địa phương và tiền tệ pháp định. Một số sử dụng bằng chứng mật mã để cho phép người dùng chuyển đổi số dư địa phương của họ thành đô la kỹ thuật số một cách riêng tư; những công ty khác tích hợp với các mạng lưới thanh toán khu vực, tận dụng các khả năng như mã QR và theo dõi thanh toán theo thời gian thực để cho phép thanh toán liên ngân hàng… Vẫn còn những công ty khác đang xây dựng các lớp và nền tảng ví toàn cầu thực sự có khả năng tương tác, cho phép người dùng trực tiếp sử dụng stablecoin để giao dịch bằng thẻ tín dụng.
Nhìn chung, những con đường này cùng nhau mở rộng số lượng người tham gia vào nền kinh tế đô la kỹ thuật số và có thể thúc đẩy việc sử dụng stablecoin trực tiếp hơn trong các kịch bản thanh toán chính thống.
Khi các cơ sở hạ tầng kết nối này hoàn thiện, cho phép tiền kỹ thuật số tích hợp trực tiếp với các hệ thống thanh toán địa phương và công cụ dành cho người bán, các mô hình hành vi mới sẽ xuất hiện:
Người lao động xuyên biên giới có thể nhận lương ngay lập tức;
Các thương nhân có thể chấp nhận đô la Mỹ trên toàn cầu mà không cần tài khoản ngân hàng;
Ứng dụng này có thể thanh toán giá trị tức thì với người dùng trên toàn thế giới.
Stablecoin sẽ chuyển mình từ một "công cụ tài chính chuyên biệt" thành một lớp thanh toán cơ bản cho kỷ nguyên internet.
—Jeremy Zhang, nhóm kỹ thuật mã hóa a16z
Trong những năm gần đây, các ngân hàng, công ty fintech và các nhà quản lý tài sản ngày càng tìm cách đưa cổ phiếu, hàng hóa, chỉ số và các tài sản truyền thống khác của Mỹ lên blockchain. Tuy nhiên, nhiều token hóa tài sản thực (RWA) hiện nay thể hiện rõ xu hướng "mô phỏng": chúng vẫn dựa trên tư duy truyền thống về tài sản trong thế giới thực và không tận dụng được những lợi thế vốn có của tiền điện tử.
Các hình thức tài sản tổng hợp như hợp đồng vĩnh cửu thường có tính thanh khoản cao hơn và dễ thực hiện hơn. Cấu trúc đòn bẩy của hợp đồng vĩnh cửu cũng dễ hiểu hơn, theo tôi, khiến chúng trở thành sản phẩm phù hợp nhất với thị trường cho "các công cụ phái sinh dựa trên tiền điện tử". Hơn nữa, tôi tin rằng cổ phiếu thị trường mới nổi là một trong những loại tài sản xứng đáng nhất để "vĩnh cửu hóa". Ví dụ, thị trường quyền chọn đáo hạn 0 ngày (0DTE) đối với một số cổ phiếu thường có tính thanh khoản cao hơn thị trường giao ngay, khiến nó trở thành đối tượng lý tưởng cho các thử nghiệm vĩnh cửu hóa.
Tóm lại, mọi chuyện quy về một câu hỏi: "Tính bền vững so với mã hóa token". Dù sao đi nữa, chúng ta sẽ thấy nhiều token hóa RWA dựa trên tiền điện tử hơn trong năm tới.
Tương tự, trong lĩnh vực stablecoin, năm 2026 sẽ chứng kiến "không chỉ việc mã hóa token mà còn cả việc phát hành trực tiếp trên chuỗi (khởi tạo)." Stablecoin đã hoàn toàn trở nên phổ biến vào năm 2025 và lượng phát hành của chúng tiếp tục tăng trưởng.
Tuy nhiên, các stablecoin không có cơ sở hạ tầng tín dụng vững chắc về cơ bản tương tự như "ngân hàng hẹp" - chúng chỉ nắm giữ một phần nhỏ tài sản thanh khoản được coi là cực kỳ an toàn. Ngân hàng hẹp chắc chắn là một sản phẩm hiệu quả, nhưng tôi không tin rằng chúng sẽ trở thành xương sống lâu dài của nền kinh tế trên chuỗi.
Hiện nay, chúng ta đang chứng kiến một số nhà quản lý tài sản, người tuyển chọn tài sản và giao thức mới tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động cho vay trên chuỗi được bảo đảm bằng tài sản ngoài chuỗi. Các khoản vay này thường được phát hành ngoài chuỗi và sau đó được mã hóa thành token. Tuy nhiên, tôi tin rằng, ngoài việc tạo điều kiện thuận lợi cho việc phân phối đến người dùng trên chuỗi, phương pháp cho vay ngoài chuỗi và mã hóa token mang lại rất ít lợi thế.
Đây là lý do tại sao các tài sản nợ nên được khởi tạo trực tiếp trên chuỗi, thay vì khởi tạo ngoài chuỗi rồi mới được mã hóa. Việc khởi tạo trên chuỗi có thể giảm chi phí dịch vụ khoản vay, chi phí cấu trúc hệ thống phụ trợ và cải thiện khả năng truy cập. Thách thức thực sự nằm ở việc tuân thủ và tiêu chuẩn hóa, nhưng các nhóm đang tích cực giải quyết những vấn đề này.
—Guy Wuollet, Đối tác chung của tiền điện tử a16z
Hầu hết các ngân hàng vẫn đang sử dụng các hệ thống phần mềm lỗi thời, gần như không thể nhận ra đối với các nhà phát triển hiện đại: các ngân hàng là những người tiên phong áp dụng các hệ thống phần mềm quy mô lớn vào những năm 1960 và 70; các hệ thống ngân hàng lõi thế hệ thứ hai xuất hiện vào khoảng những năm 1980 và 90 (chẳng hạn như GLOBUS của Temenos và Finacle của InfoSys). Tuy nhiên, các hệ thống này ngày càng trở nên lỗi thời, và việc nâng cấp đang tụt hậu xa so với nhu cầu của thời đại.
Do đó, sổ cái cốt lõi quan trọng nhất trong hệ thống ngân hàng—cơ sở dữ liệu ghi lại tiền gửi, tài sản thế chấp và các nghĩa vụ tài chính khác nhau—thường vẫn chạy trên máy tính chủ, được viết bằng ngôn ngữ COBOL và dựa vào giao diện tệp lệnh hàng loạt thay vì API.
Phần lớn tài sản toàn cầu cũng được lưu trữ trong các sổ cái cốt lõi này, vốn cũng đã "có tuổi đời hàng chục năm". Mặc dù các hệ thống này đã được thử nghiệm trong các tình huống thực tế, được các cơ quan quản lý phê duyệt và được tích hợp sâu vào các quy trình kinh doanh phức tạp, nhưng chúng cũng hạn chế đáng kể tốc độ đổi mới.
Ví dụ, việc bổ sung các tính năng như Thanh toán thời gian thực (RTP) thường mất hàng tháng hoặc thậm chí hàng năm và phải vượt qua nhiều lớp nợ kỹ thuật và rào cản pháp lý.
Đây chính là nơi mà stablecoin có thể phát huy vai trò. Trong vài năm qua, stablecoin đã tìm được sự phù hợp thực sự giữa sản phẩm và thị trường, đồng thời thâm nhập vào thị trường chính thống, và năm nay, các tổ chức tài chính truyền thống đã đạt đến một mức độ chấp nhận stablecoin mới.
Stablecoin, tiền gửi được mã hóa, trái phiếu chính phủ được mã hóa và trái phiếu trên chuỗi cho phép các ngân hàng, công ty fintech và các tổ chức xây dựng các sản phẩm mới và phục vụ khách hàng mới. Quan trọng hơn, họ không cần phải viết lại hệ thống cũ mà chỉ cần sử dụng các hệ thống cốt lõi lâu đời và đáng tin cậy. Do đó, stablecoin đã trở thành một con đường mới cho sự đổi mới trong các tổ chức.
—Sam Broner
Khi các tác nhân thông minh trở nên phổ biến, ngày càng nhiều hoạt động kinh doanh sẽ không còn phụ thuộc vào thao tác nhấp chuột của người dùng mà sẽ được hoàn thành tự động trong nền. Khi đó, cách thức chuyển giao giá trị cũng phải thay đổi.
Trong một thế giới nơi các hệ thống hoạt động dựa trên "ý định", chứ không phải là việc thực thi các hướng dẫn từng bước, giá trị phải được luân chuyển nhanh chóng và tự do như thông tin khi các tác nhân AI tự động chuyển tiền để xác định nhu cầu, hoàn thành nghĩa vụ hoặc kích hoạt kết quả. Đây là lúc blockchain, hợp đồng thông minh và các giao thức mới phát huy tác dụng.
Hợp đồng thông minh hiện đã có thể hoàn tất các giao dịch thanh toán USD toàn cầu chỉ trong vài giây. Và vào năm 2026, các công nghệ cơ bản mới như x402 sẽ giúp việc thanh toán này trở nên tự động và phản hồi nhanh chóng hơn.
Các tác nhân có thể thanh toán cho nhau ngay lập tức và không cần sự cho phép đối với dữ liệu, thời gian sử dụng GPU hoặc phí API — không cần hóa đơn, đối chiếu hay xử lý hàng loạt.
Các bản cập nhật phần mềm do nhà phát triển phát hành trực tiếp bao gồm các quy tắc thanh toán, giới hạn và nhật ký kiểm toán—mà không cần tích hợp với hệ thống tiền tệ pháp định, mở tài khoản người bán hoặc kết nối ngân hàng;
Các thị trường dự đoán có thể tự thanh toán trong thời gian thực khi các sự kiện xảy ra — cập nhật tỷ lệ cược, giao dịch ủy quyền và lợi nhuận được thanh toán trên toàn cầu trong vòng vài giây… mà không cần đến người giám sát hoặc sàn giao dịch.
Khi giá trị có thể di chuyển theo cách này, "dòng chảy thanh toán" sẽ không còn là một lớp vận hành độc lập nữa, mà là một hành vi mạng lưới: các ngân hàng trở thành một phần của hệ thống cơ sở hạ tầng Internet, và tài sản trở thành cơ sở hạ tầng.
Nếu tiền trở thành một “gói dữ liệu” có thể được định tuyến qua internet, thì internet không chỉ hỗ trợ hệ thống tài chính mà còn trở thành chính hệ thống tài chính đó.
—Christian Crowley và Pyrs Carvolth, nhóm thương mại hóa tiền điện tử a16z
Từ lâu, các dịch vụ quản lý tài sản cá nhân hóa chỉ giới hạn ở những khách hàng có giá trị tài sản ròng cao vì việc cung cấp tư vấn và quản lý danh mục đầu tư tùy chỉnh cho các loại tài sản khác nhau vừa tốn kém vừa phức tạp. Tuy nhiên, khi ngày càng nhiều tài sản được mã hóa, các mạng lưới tiền điện tử cho phép thực hiện và tái cân bằng các chiến lược này ngay lập tức với sự hỗ trợ của tư vấn do trí tuệ nhân tạo tạo ra, với chi phí gần như bằng không.
Đây không chỉ là về "cố vấn tự động"; quản lý chủ động sẽ trở nên dễ tiếp cận với mọi người, chứ không chỉ là quản lý thụ động.
Năm 2025, các tổ chức tài chính truyền thống đã tăng cường phân bổ vốn vào tài sản tiền điện tử (trực tiếp hoặc thông qua ETP), nhưng đó chỉ là sự khởi đầu. Đến năm 2026, chúng ta sẽ thấy nhiều nền tảng tập trung vào "tích lũy tài sản" (thay vì chỉ bảo toàn tài sản) – đặc biệt là các công ty fintech có thể tận dụng lợi thế về công nghệ của họ (như Revolut và Robinhood) và các sàn giao dịch tập trung (như Coinbase).
Trong khi đó, các công cụ DeFi như Morpho Vaults có thể tự động phân bổ tài sản vào các thị trường cho vay có tỷ suất lợi nhuận điều chỉnh rủi ro tốt nhất, trở thành một yếu tố phân bổ lợi suất cơ bản trong danh mục đầu tư. Việc nắm giữ các tài sản thanh khoản khác dưới dạng stablecoin thay vì tiền tệ pháp định, hoặc dưới dạng quỹ thị trường tiền tệ được mã hóa thay vì các quỹ thị trường tiền tệ truyền thống, càng mở rộng thêm khả năng sinh lời.
Cuối cùng, các nhà đầu tư cá nhân giờ đây dễ dàng tiếp cận hơn với các tài sản thị trường tư nhân kém thanh khoản, chẳng hạn như tín dụng tư nhân, các công ty trước khi IPO và vốn chủ sở hữu tư nhân. Mã hóa tài sản (tokenization) cải thiện khả năng tiếp cận trong khi vẫn duy trì các yêu cầu tuân thủ và báo cáo cần thiết.
Khi các loại tài sản khác nhau trong một danh mục đầu tư cân bằng (từ trái phiếu đến cổ phiếu đến các tài sản tư nhân và tài sản thay thế) dần được mã hóa thành token, chúng có thể được tự động và thông minh tái cân bằng mà không cần đến chuyển khoản liên ngân hàng.
—Maggie Hsu, nhóm thương mại hóa tiền điện tử a16z
Điểm nghẽn trong nền kinh tế đại lý đang chuyển từ chính trí tuệ sang vấn đề nhận dạng.
Trong lĩnh vực dịch vụ tài chính, số lượng "thực thể phi nhân loại" hiện nay vượt xa số lượng nhân viên là con người với tỷ lệ 96:1 — thế nhưng những thực thể này vẫn bị coi là "những bóng ma không có tài khoản ngân hàng" và không được chấp nhận. Khả năng thiếu sót cơ bản nhất chính là KYA: Biết rõ người đại diện của bạn (Know Your Agent).
Cũng giống như con người cần điểm tín dụng để vay tiền, các tác nhân AI cũng cần thông tin xác thực được ký mã hóa để thực hiện giao dịch—thông tin xác thực này phải ràng buộc tác nhân với người chủ, các hạn chế về hành vi và phạm vi trách nhiệm. Cho đến khi cơ sở hạ tầng này được thiết lập, các nhà cung cấp dịch vụ sẽ tiếp tục chặn quyền truy cập của tác nhân ở cấp độ tường lửa.
Ngành công nghiệp này, vốn đã xây dựng cơ sở hạ tầng KYC trong nhiều thập kỷ, giờ chỉ còn vài tháng để giải quyết vấn đề KYA (Know Your Customer - Xác minh danh tính khách hàng).
—Sean Neville, đồng sáng lập Circle và kiến trúc sư của USDC; Giám đốc điều hành của Catena Labs
Là một nhà kinh tế học toán học, hồi tháng Giêng năm nay tôi vẫn gặp khó khăn trong việc khiến các mô hình AI dành cho người tiêu dùng hiểu được quy trình nghiên cứu của mình; nhưng đến tháng Mười Một, tôi đã có thể đưa ra các chỉ dẫn trừu tượng cho các mô hình như thể đang hướng dẫn các nghiên cứu sinh tiến sĩ... và nhận được những câu trả lời đôi khi mới lạ và được thực hiện chính xác.
Nhìn rộng hơn, chúng ta đang chứng kiến AI bắt đầu được sử dụng trong các hoạt động nghiên cứu thực tế—đặc biệt là trong các lĩnh vực dựa trên suy luận, nơi các mô hình không chỉ có thể hỗ trợ khám phá mà còn tự động giải quyết các bài toán cấp độ Putnam (một trong những cuộc thi toán học đại học khó nhất thế giới).
Hiện vẫn chưa rõ lĩnh vực nào sẽ được hưởng lợi nhiều nhất và cụ thể là như thế nào. Tuy nhiên, tôi tin rằng AI sẽ thúc đẩy và tưởng thưởng cho một phong cách nghiên cứu "học giả đa tài" mới: khả năng hình thành các giả thuyết giữa các ý tưởng và nhanh chóng suy rộng từ các kết quả trung gian mang tính khám phá hơn.
Những câu trả lời này có thể không hoàn toàn chính xác, nhưng chúng vẫn có thể chỉ ra hướng đi đúng (ít nhất là về mặt tôpô học).
Theo một cách nào đó, điều này giống như việc sử dụng "khả năng ảo tưởng" của các mô hình: khi các mô hình đủ "thông minh", sự va chạm của chúng trong không gian trừu tượng có thể tạo ra nội dung vô nghĩa, nhưng đôi khi chúng có thể tạo ra những đột phá thực sự, giống như khi con người suy nghĩ phi tuyến tính.
Suy luận theo cách này đòi hỏi một phong cách quy trình làm việc AI mới—không chỉ là sự hợp tác giữa các tác nhân, mà là "tác nhân bao bọc tác nhân": nhiều lớp mô hình đánh giá các nỗ lực của nhau đối với các mô hình trước đó và liên tục tinh chỉnh các phần thực sự có giá trị. Tôi sử dụng phương pháp này để viết các bài báo, trong khi những người khác sử dụng nó để tìm kiếm bằng sáng chế, tạo ra các hình thức nghệ thuật mới hoặc (không may thay) thiết kế các cuộc tấn công hợp đồng thông minh mới.
Tuy nhiên, để cụm "tác nhân suy luận tổng hợp" này thực sự phục vụ nghiên cứu, cần giải quyết hai vấn đề: khả năng tương tác giữa các mô hình và cách xác định cũng như bù đắp hợp lý cho đóng góp của từng mô hình — cả hai vấn đề này đều có thể được giải quyết thông qua công nghệ mã hóa.
—Scott Kominers, nhóm nghiên cứu tiền điện tử a16z; Giáo sư tại Trường Kinh doanh Harvard
Sự trỗi dậy của các tác nhân AI đang áp đặt một loại thuế vô hình lên mạng internet mở và làm suy yếu nghiêm trọng nền tảng kinh tế của nó.
Sự gián đoạn này bắt nguồn từ sự không đồng bộ giữa "lớp ngữ cảnh" và "lớp thực thi" của internet: Hiện tại, các tác nhân AI trích xuất dữ liệu từ các trang web nội dung dựa vào doanh thu quảng cáo (lớp ngữ cảnh) để mang lại sự tiện lợi cho người dùng, nhưng lại bỏ qua một cách có hệ thống các nguồn doanh thu (quảng cáo và đăng ký) hỗ trợ nội dung đó.
Để ngăn chặn sự xâm lấn của các mạng mở (và để ngăn chặn sự suy yếu của hệ sinh thái nội dung mà chính AI phụ thuộc vào), chúng ta cần triển khai các cơ chế công nghệ và kinh tế trên quy mô lớn: điều này có thể bao gồm các mô hình nội dung được tài trợ thế hệ tiếp theo, hệ thống phân bổ vi mô hoặc các mô hình phân bổ tài trợ mới khác.
Các thỏa thuận cấp phép AI hiện tại đã chứng minh là không bền vững — số tiền họ trả cho các nhà cung cấp nội dung thường chỉ là một phần nhỏ so với những tổn thất do AI gây ra khi lượng truy cập giảm sút.
Mạng lưới mở đòi hỏi một khuôn khổ kinh tế-công nghệ mới cho phép dòng chảy giá trị tự động. Sự thay đổi quan trọng nhất trong năm tới sẽ là từ cấp phép tĩnh sang mô hình bồi thường theo thời gian thực, trả tiền theo mức sử dụng.
Điều này có nghĩa là chúng ta cần thử nghiệm và mở rộng quy mô hệ thống—có thể dựa trên các khoản thanh toán siêu nhỏ được hỗ trợ bởi blockchain và các tiêu chí phân bổ được tinh chỉnh—để mọi thực thể đóng góp thông tin vào sự thành công của nhiệm vụ của một tác nhân đều có thể tự động nhận được phần thưởng.
—Liz Harkavy, đội ngũ đầu tư tiền điện tử a16z
Bảo mật thông tin là một khả năng quan trọng thúc đẩy quá trình chuyển đổi tài chính toàn cầu sang công nghệ chuỗi khối. Đây cũng là một tính năng còn thiếu ở hầu hết các chuỗi khối hiện có. Đối với hầu hết các chuỗi khối, bảo mật thông tin từ lâu đã chỉ được xem là một tính năng "phụ".
Nhưng ngày nay, chỉ riêng tính bảo mật thôi cũng đủ để phân biệt một blockchain với tất cả những blockchain khác. Quan trọng hơn, tính bảo mật có thể tạo ra hiệu ứng khóa ở cấp độ chuỗi – một "hiệu ứng mạng dựa trên tính bảo mật", đặc biệt trong thời đại mà cạnh tranh về hiệu năng không còn đủ để tạo ra sự khác biệt.
Nhờ các giao thức liên chuỗi, việc chuyển đổi từ chuỗi này sang chuỗi khác hầu như không tốn chi phí miễn là mọi thứ đều công khai. Tuy nhiên, tình hình thay đổi đáng kể khi vấn đề bảo mật được đặt lên hàng đầu: việc chuyển token giữa các chuỗi rất dễ dàng, nhưng việc chuyển "bí mật" giữa các chuỗi lại khó khăn.
Bất kỳ quá trình chuyển đổi nào từ blockchain riêng tư sang blockchain công khai đều cho phép những người quan sát blockchain, mempool hoặc lưu lượng mạng suy ra danh tính của bạn. Việc di chuyển giữa các blockchain riêng tư khác nhau cũng làm rò rỉ nhiều siêu dữ liệu khác nhau, chẳng hạn như các mối quan hệ liên quan đến thời gian hoặc tiền tệ, khiến việc theo dõi trở nên dễ dàng hơn.
Ngược lại, các chuỗi khối riêng tư có khả năng tạo ra hiệu ứng mạng lưới mạnh mẽ hơn, trong khi các chuỗi khối mới thiếu sự khác biệt và có phí giao dịch bị đẩy về 0 trong cuộc cạnh tranh (vì không gian khối trở nên đồng nhất cao).
Thực tế là một "blockchain đa năng" mà không có hệ sinh thái phát triển mạnh, các ứng dụng đột phá hoặc lợi thế phân phối thì khó có lý do để thu hút người dùng hoặc nhà phát triển, và việc tạo dựng lòng trung thành càng khó khăn hơn.
Khi người dùng sử dụng blockchain công khai, miễn là có sự tương tác tự do giữa các chuỗi, thì việc họ tham gia vào chuỗi nào không thực sự quan trọng. Tuy nhiên, khi người dùng tham gia vào blockchain riêng tư, việc lựa chọn chuỗi trở nên rất quan trọng—bởi vì một khi đã tham gia, họ sẽ ít sẵn lòng chuyển đổi và tự đặt mình vào rủi ro hơn.
Điều này sẽ tạo ra tình huống "kẻ mạnh thắng đa số".
Vì quyền riêng tư vô cùng quan trọng đối với hầu hết các ứng dụng thực tế, cuối cùng chỉ một vài chuỗi bảo mật quyền riêng tư có thể thống trị phần lớn nền kinh tế tiền điện tử.
—Ali Yahya, Đối tác điều hành của a16z crypto
Trong quá trình tiến tới kỷ nguyên điện toán lượng tử, nhiều ứng dụng liên lạc phụ thuộc vào mã hóa (Apple, Signal, WhatsApp) đã thực hiện rất nhiều công việc tiên tiến. Nhưng vấn đề là tất cả các công cụ liên lạc chính thống hiện nay đều dựa trên các máy chủ riêng do một tổ chức duy nhất vận hành.
Các máy chủ này dễ bị tổn thương trước các lệnh tắt máy của chính phủ, cài đặt phần mềm gián điệp hoặc yêu cầu giao nộp dữ liệu.
Nếu một quốc gia có thể trực tiếp tắt máy chủ; nếu một công ty nắm giữ khóa máy chủ; hoặc nếu chỉ đơn giản là có một "máy chủ riêng"... thì mã hóa lượng tử có ý nghĩa gì?
Máy chủ riêng đòi hỏi "sự tin tưởng"; nhưng việc không có máy chủ có nghĩa là "bạn không cần phải tin tưởng tôi".
Việc giao tiếp không cần một công ty trung gian tập trung. Điều chúng ta cần là các giao thức mở không yêu cầu phải tin tưởng bất cứ ai.
Để đạt được điều này, mạng lưới phải được phân quyền: không có máy chủ riêng; không có ứng dụng đơn lẻ; tất cả mã nguồn phải là mã nguồn mở; và mức độ mã hóa cao nhất (bao gồm cả khả năng chống lượng tử).
Trong một mạng lưới mở, không cá nhân, công ty, tổ chức phi lợi nhuận hay quốc gia nào có thể tước đoạt khả năng giao tiếp của chúng ta. Ngay cả khi một quốc gia hoặc công ty đóng cửa một ứng dụng, 500 phiên bản mới sẽ xuất hiện vào ngày hôm sau.
Ngay cả khi một nút bị tắt, các nút mới sẽ ngay lập tức tham gia để thay thế nó nhờ các động lực kinh tế được cung cấp bởi các cơ chế như blockchain.
Mọi thứ sẽ thay đổi khi người dùng nắm giữ thông tin bằng chính chìa khóa của mình, giống như cách họ nắm giữ tiền bạc của chính mình. Các ứng dụng có thể xuất hiện rồi biến mất, nhưng người dùng luôn kiểm soát được nội dung và danh tính của họ—người dùng sở hữu nội dung tin nhắn, chứ không phải ứng dụng.
Đây không chỉ là vấn đề về khả năng chống lại các cuộc tấn công lượng tử hay mã hóa, mà còn là vấn đề về quyền sở hữu và phân quyền.
Nếu thiếu hai yếu tố này, chúng ta chỉ đơn thuần xây dựng một loại mã hóa "không thể phá vỡ nhưng vẫn có thể bị vô hiệu hóa".
—Shane Mac, đồng sáng lập kiêm CEO của XMTP Labs
Đằng sau mỗi mô hình, mỗi tác nhân và mỗi hệ thống tự động hóa đều có một thứ giống nhau: dữ liệu.
Tuy nhiên, hầu hết các quy trình xử lý dữ liệu hiện nay—đầu vào và đầu ra của mô hình—đều thiếu minh bạch, dễ thay đổi và không thể kiểm toán.
Điều này có thể đủ cho một số ứng dụng tiêu dùng, nhưng đối với các ngành cần xử lý dữ liệu nhạy cảm (như tài chính và chăm sóc sức khỏe), cơ chế như vậy còn lâu mới đáp ứng được yêu cầu.
Đây cũng là một trở ngại lớn ngăn cản các tổ chức mã hóa hoàn toàn các tài sản trong thế giới thực.
Vậy làm thế nào chúng ta có thể đạt được sự đổi mới an toàn, tuân thủ quy định, tự chủ và có khả năng tương tác toàn cầu trong khi vẫn duy trì quyền riêng tư?
Chúng ta cần bắt đầu với việc kiểm soát quyền truy cập dữ liệu: Ai kiểm soát dữ liệu nhạy cảm? Dữ liệu được di chuyển như thế nào? Ai (hoặc hệ thống nào) có thể truy cập dữ liệu đó?
Nếu không có các biện pháp kiểm soát truy cập dữ liệu, bất kỳ ai muốn bảo vệ quyền riêng tư của mình đều phải dựa vào các dịch vụ tập trung hoặc tự xây dựng các hệ thống phức tạp – một quá trình tốn thời gian và chi phí, ngăn cản các tổ chức tài chính truyền thống tận dụng tối đa lợi thế của việc quản lý dữ liệu trên chuỗi.
Khi các tác nhân thông minh bắt đầu duyệt web, giao dịch và đưa ra quyết định một cách tự chủ, người dùng và các tổ chức không còn cần đến "niềm tin dựa trên nỗ lực tối đa" nữa, mà thay vào đó là các đảm bảo ở cấp độ mật mã.
Do đó, chúng ta cần "Bảo mật như một dịch vụ": các công nghệ mới cung cấp các quy tắc truy cập dữ liệu có thể lập trình, tích hợp sẵn; mã hóa phía máy khách;
Quản lý khóa phi tập trung – xác định rõ ràng ai có thể giải mã dữ liệu nào, trong điều kiện nào và trong bao lâu… và tất cả điều này được thực thi trên chuỗi khối.
Bằng cách kết hợp các hệ thống dữ liệu có thể kiểm chứng, "bí mật" sẽ trở thành cơ sở hạ tầng công cộng cốt lõi của internet, thay vì chỉ là "các bản vá lỗi cấp ứng dụng" được thêm vào sau đó.
Bảo mật quyền riêng tư sẽ là một phần của cơ sở hạ tầng, chứ không phải là một tính năng bổ sung.
—Adeniyi Abiodun, đồng sáng lập kiêm Giám đốc Sản phẩm của Mysten Labs
Các cuộc tấn công DeFi gần đây, ngay cả những cuộc tấn công xảy ra trên các giao thức đã trưởng thành, được thử nghiệm trong nhiều năm, có đội ngũ mạnh và quy trình kiểm toán nghiêm ngặt, đã phơi bày một thực tế đáng lo ngại: các biện pháp bảo mật hiện tại về cơ bản vẫn dựa trên kinh nghiệm và cách tiếp cận "từng trường hợp cụ thể".
Để đưa bảo mật DeFi lên tầm cao mới, chúng ta phải chuyển từ việc tập trung vào các lỗi cụ thể sang các thuộc tính ở cấp độ thiết kế, và từ cách tiếp cận "nỗ lực tối đa" sang cách tiếp cận có hệ thống "có nguyên tắc".
Bảo mật tĩnh/trước khi triển khai (kiểm thử, kiểm toán, xác minh chính thức)
Trọng tâm trong tương lai sẽ là chứng minh một cách có hệ thống các bất biến toàn cục, thay vì chỉ xác minh một vài thuộc tính cục bộ được chọn lọc.
Hiện nay, một số nhóm đang xây dựng các công cụ chứng minh có sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo, giúp viết các đặc tả, xác định các bất biến và tự động hóa một lượng lớn công việc kỹ thuật chứng minh trước đây được thực hiện thủ công và vô cùng tốn kém.
Bảo mật động/sau triển khai (giám sát thời gian chạy, thực thi thời gian chạy, v.v.)
Một khi được đưa lên chuỗi khối, những bất biến này có thể trở thành những rào cản sống động của hệ thống: đóng vai trò là tuyến phòng thủ cuối cùng.
Các biện pháp bảo vệ này sẽ được mã hóa dưới dạng các khẳng định thời gian chạy, yêu cầu mọi giao dịch phải đáp ứng các điều kiện bảo mật liên quan.
Nói cách khác, thay vì giả định rằng "tất cả các lỗ hổng đã được phát hiện trước khi triển khai", chúng tôi cho phép chính mã nguồn thực thi các thuộc tính bảo mật cốt lõi và tự động hoàn tác bất kỳ giao dịch nào vi phạm các thuộc tính này.
Điều này không chỉ mang tính lý thuyết mà còn có ý nghĩa thực tiễn.
Trên thực tế, hầu hết các cuộc tấn công trong quá khứ đều kích hoạt các bước kiểm tra này trong giai đoạn thực thi, do đó ngăn chặn cuộc tấn công của tin tặc.
Do đó, quan niệm từng rất phổ biến "mã nguồn là luật" đang dần chuyển thành "đặc tả kỹ thuật là luật".
Ngay cả những phương pháp tấn công hoàn toàn mới cũng vẫn phải đáp ứng cùng một tập hợp các thuộc tính bảo mật trong thiết kế hệ thống; do đó, không gian tấn công bị thu hẹp, chỉ còn lại những khả năng cực kỳ nhỏ hoặc cực kỳ khó thực hiện.
—Daejun Park, nhóm kỹ thuật mã hóa a16z
Thị trường dự đoán đã trở nên phổ biến. Trong năm tới, chúng sẽ trở nên lớn hơn, toàn diện hơn và thông minh hơn khi mã hóa và trí tuệ nhân tạo hội tụ, đồng thời cũng mang đến những thách thức mới mà các nhà phát triển cần cùng nhau giải quyết.
Thứ nhất, sẽ có nhiều loại hợp đồng hơn. Điều này có nghĩa là trong tương lai, chúng ta không chỉ có thể nhận được tỷ lệ cược theo thời gian thực cho một cuộc bầu cử lớn hoặc sự kiện địa chính trị quan trọng, mà còn cho nhiều kết quả chi tiết khác nhau và các tổ hợp sự kiện phức tạp, giao thoa. Khi các hợp đồng mới này tiếp tục tiết lộ thông tin và tích hợp vào hệ sinh thái tin tức (điều này đã và đang xảy ra), xã hội sẽ phải đối mặt với câu hỏi: làm thế nào để cân bằng giá trị của thông tin này, và làm thế nào để thiết kế một hệ thống dự đoán minh bạch và có thể kiểm toán hơn?
Công nghệ mã hóa có thể cung cấp các công cụ cho việc này.
Để xử lý khối lượng lớn các hợp đồng dự đoán, chúng ta cần các cơ chế "xác nhận sự thật" mới để tạo điều kiện thuận lợi cho việc thanh toán hợp đồng. Mặc dù các cơ chế phân xử của các nền tảng tập trung (sự kiện có xảy ra không? Làm thế nào để xác nhận điều này?) rất quan trọng, nhưng những hạn chế của chúng đã được bộc lộ trong các trường hợp gây tranh cãi như thị trường kiện tụng Zelensky và thị trường bầu cử Venezuela.
Do đó, để mở rộng quy mô và giá trị ứng dụng của thị trường dự báo,
Các cơ chế quản trị phi tập trung mới và các oracle LLM sẽ trở thành những công cụ quan trọng để giải quyết tranh chấp và tìm ra sự thật.
Những khả năng mà trí tuệ nhân tạo (AI) mang lại vượt xa quản lý đòn bẩy cục bộ (LLM). Các tác nhân AI có thể tự động giao dịch trên các nền tảng dự đoán, quét thế giới để thu thập tín hiệu và tìm kiếm lợi thế ngắn hạn. Điều này giúp chúng ta khám phá những cách tư duy mới và dự đoán "điều gì sẽ xảy ra tiếp theo". (Các dự án như Prophet Arena đã cho thấy sự hứng thú bước đầu trong lĩnh vực này.)
Ngoài vai trò là một "nhà phân tích chính trị cấp cao" có thể được hỏi ý kiến, các chiến lược mới nổi của các tác nhân AI thậm chí còn cho phép chúng ta phân tích ngược để tìm ra các yếu tố dự báo cơ bản của các sự kiện xã hội phức tạp.
Liệu thị trường dự đoán sẽ thay thế các cuộc thăm dò dư luận? Không, chúng sẽ làm cho các cuộc thăm dò trở nên tốt hơn.
Dữ liệu thăm dò dư luận thậm chí có thể được sử dụng làm dữ liệu đầu vào cho các thị trường dự đoán. Là một nhà kinh tế chính trị, tôi rất hào hứng khi thấy các thị trường dự đoán hoạt động song song với một hệ sinh thái thăm dò dư luận lành mạnh và đa dạng. Nhưng để đạt được điều này, chúng ta cần tận dụng các công nghệ mới: Trí tuệ nhân tạo (AI) có thể cải thiện trải nghiệm khảo sát; mã hóa có thể chứng minh người trả lời là người thật, không phải bot, và mang lại nhiều đổi mới hơn.
—Andy Hall, Cố vấn nghiên cứu tại a16z crypto; Giáo sư Kinh tế Chính trị tại Đại học Stanford
Mô hình truyền thông truyền thống (đặc biệt là giả định về "tính khách quan") đã bộc lộ những điểm yếu. Internet đã cho mọi người một tiếng nói, và ngày càng nhiều nhà lãnh đạo, chuyên gia và nhà xây dựng trong ngành bắt đầu bày tỏ quan điểm của họ trực tiếp với công chúng. Trớ trêu thay, công chúng thường tôn trọng họ không phải "bất chấp lợi ích của họ", mà bởi vì họ có những lợi ích để đóng góp.
Sự thay đổi thực sự không nằm ở mạng xã hội, mà là: các công cụ mã hóa cho phép mọi người đưa ra những cam kết công khai và có thể kiểm chứng được.
Khi trí tuệ nhân tạo (AI) làm cho rào cản tạo ra nội dung trở nên gần như bằng không – bất kỳ quan điểm nào, bất kỳ danh tính nào (dù là thật hay hư cấu) đều có thể được sao chép vô hạn – thì việc xây dựng lòng tin chỉ dựa trên "những gì đã được nói" không còn đủ nữa.
Tài sản được mã hóa, thời gian khóa có thể lập trình, thị trường dự đoán và lịch sử trên chuỗi cung cấp một nền tảng tin cậy vững chắc hơn.
Các bình luận viên có thể bày tỏ quan điểm của mình và chứng minh rằng họ đã "đặt cược bằng tiền thật";
Người sáng tạo podcast có thể khóa token để chứng minh rằng họ sẽ không tham gia vào các chiến thuật "thao túng giá";
Các nhà phân tích có thể liên kết dự báo của họ với các thị trường đã được thanh toán công khai, từ đó xây dựng một hồ sơ có thể kiểm toán được.
Đây chính xác là hình thức ban đầu của cái mà tôi gọi là "truyền thông có đặt cược": một loại hình truyền thông mới nắm bắt ý tưởng "đầu tư vốn" và cung cấp bằng chứng có thể kiểm chứng.
Trong mô hình này, uy tín không còn đến từ việc "giả vờ trung lập" hay "đưa ra những tuyên bố vô căn cứ", mà đến từ những cam kết mang lại lợi ích có thể kiểm chứng công khai.
Các phương tiện truyền thông được cam kết sẽ không thay thế các phương tiện truyền thông hiện có, mà sẽ bổ sung cho hệ sinh thái hiện tại.
Nó đưa ra một tín hiệu mới: thay vì "Hãy tin tôi, tôi trung lập," thì đó là "Hãy xem tôi sẵn sàng chấp nhận những rủi ro nào, và bạn cũng có thể kiểm tra xem tôi có đang nói thật hay không."
—Robert Hackett, nhóm biên tập chuyên mục tiền điện tử của a16z
Trong nhiều năm, SNARK (bằng chứng mật mã về tính toán có thể kiểm chứng) hầu như được sử dụng độc quyền trong không gian blockchain. Lý do rất đơn giản: việc tạo ra bằng chứng quá tốn kém—có thể tốn kém hơn đến 1.000.000 lần so với việc thực hiện tính toán trực tiếp.
Điều này có ích khi chi phí phát sinh cần được phân bổ cho hàng nghìn người xác thực, nhưng hầu như không thể thực hiện được trong các trường hợp khác.
Tất cả điều này sắp thay đổi.
Đến năm 2026, các trình chứng minh zkVM sẽ giảm chi phí hoạt động xuống khoảng 10.000 lần và chỉ cần vài trăm MB bộ nhớ: đủ nhanh để chạy trên điện thoại di động và đủ rẻ để triển khai ở bất cứ đâu.
Tại sao 10.000x lại được coi là "con số kỳ diệu"? Bởi vì khả năng xử lý song song của một GPU cao cấp gấp khoảng 10.000 lần so với CPU của một máy tính xách tay.
Đến cuối năm 2026, một GPU duy nhất sẽ có khả năng tạo ra bằng chứng về việc thực thi CPU trong thời gian thực.
Điều này sẽ mở ra một tầm nhìn đã được ấp ủ từ lâu trong các bài báo cũ: điện toán đám mây có thể kiểm chứng.
Nếu khối lượng công việc của bạn đang chạy trên CPU đám mây, điều đó có thể là do yêu cầu về sức mạnh tính toán thấp, thiếu khả năng GPU hoặc các lý do từ trước.
Trong tương lai, bạn sẽ có thể thu được bằng chứng mật mã về tính đúng đắn của phép tính với chi phí hợp lý.
Bản thân công cụ chứng minh đã được tối ưu hóa cho GPU, và mã của bạn không cần sửa đổi gì.
—Justin Thaler, nhóm nghiên cứu mật mã a16z; Phó Giáo sư, Khoa Khoa học Máy tính, Đại học Georgetown
Ngày nay, ngoài stablecoin và một vài dự án cơ sở hạ tầng cốt lõi, hầu hết các dự án tiền điện tử hoạt động tốt đều đã chuyển sang giao dịch, hoặc đang chuẩn bị làm như vậy. Vậy bức tranh cuối cùng sẽ như thế nào nếu "tất cả các công ty tiền điện tử cuối cùng đều trở thành nền tảng giao dịch"?
Khi nhiều người chơi cùng làm một việc, họ sẽ loại bỏ lẫn nhau, và cuối cùng chỉ còn lại rất ít người chiến thắng.
Các công ty tham gia giao dịch quá sớm hoặc quá nhanh có thể bỏ lỡ cơ hội xây dựng một mô hình kinh doanh bền vững và ổn định hơn.
Tôi hoàn toàn hiểu mong muốn của những người sáng lập là tiếp tục khám phá để mô hình tài chính hoạt động hiệu quả, nhưng việc theo đuổi "sự phù hợp sản phẩm-thị trường (PMF) dường như tức thì" cũng có những chi phí nhất định.
Đặc biệt trong không gian tiền điện tử, động lực độc đáo của cơ chế token và văn hóa đầu cơ khiến các nhà sáng lập dễ dàng chọn con đường "thỏa mãn tức thời" và bỏ qua các vấn đề sản phẩm sâu sắc hơn.
Theo một nghĩa nào đó, đây là một "bài kiểm tra kẹo dẻo". Bản thân việc giao dịch không có gì sai; đó là một chức năng quan trọng của thị trường. Nhưng nó không nhất thiết phải là mục tiêu cuối cùng.
Những nhà sáng lập thực sự tập trung vào khía cạnh "sản phẩm" trong PMF (Sự phù hợp giữa sản phẩm và thị trường) thường là những người chiến thắng cuối cùng.
—Arianna Simpson, Đối tác điều hành, a16z crypto
Một trong những trở ngại lớn nhất đối với việc xây dựng mạng lưới blockchain tại Hoa Kỳ trong thập kỷ qua là sự không chắc chắn về mặt pháp lý.
Luật chứng khoán đã được mở rộng và thực thi một cách có chọn lọc, buộc các nhà sáng lập phải tuân theo khuôn khổ pháp lý được thiết kế cho "các công ty" chứ không phải "internet".
Qua nhiều năm, "giảm thiểu rủi ro pháp lý" đã thay thế "chiến lược sản phẩm"; vai trò của kỹ sư đã được thay thế bởi luật sư.
Sự năng động này dẫn đến nhiều biến dạng kỳ lạ:
Những người sáng lập được yêu cầu tránh sự minh bạch;
Việc phân bổ token đã trở nên tùy tiện và phi tự nhiên về mặt pháp lý;
Quản trị đã thoái hóa thành một màn trình diễn;
Cơ cấu tổ chức ưu tiên việc tránh rủi ro pháp lý;
Các token buộc phải được thiết kế sao cho không có giá trị kinh tế và không có mô hình kinh doanh;
Tệ hơn nữa, những dự án không tuân thủ nhiều quy tắc lại được thực hiện nhanh hơn.
Nhưng hiện tại, dự luật điều chỉnh cấu trúc thị trường tiền điện tử của Mỹ đang tiến gần hơn bao giờ hết đến việc được thông qua, và dự kiến sẽ loại bỏ những sự méo mó này vào năm tới.
Sau khi được thông qua, đạo luật này sẽ: khuyến khích tính minh bạch; thiết lập các tiêu chuẩn rõ ràng; và thay thế "trò chơi may rủi của lực lượng thực thi pháp luật" hiện tại bằng một lộ trình rõ ràng, có cấu trúc cho việc gây quỹ, phát hành token và phân quyền.
Sau khi Đạo luật GENIUS được thông qua, sự phát triển của stablecoin đã bùng nổ; tuy nhiên, những thay đổi do luật pháp mang lại đối với cấu trúc của thị trường tiền điện tử sẽ còn sâu sắc hơn nữa—lần này, nó nhắm vào chính mạng lưới.
Nói cách khác, loại quy định này sẽ cho phép các mạng blockchain hoạt động đúng như bản chất vốn có của chúng: mở, tự chủ, có thể kết hợp, đáng tin cậy, trung lập và phi tập trung.
—Miles Jennings, Nhóm Chính sách Crypto của a16z; Cố vấn pháp lý
[ Liên kết gốc ]
Tin tức nóng